Wysocko Wielkie jest wsią położoną w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrowskim, należącą do gminy Ostrów Wielkopolski. Jest to teren osadnictwa z II okresu brązu (1500-1200 roku przed Chrystusem). Odkryto tu cmentarzysko z kurhanami z tego okresu. Wysocko Wielkie należy do najstarszych miejscowości regionu. Nazwa Wsi nawiązuje do jej położenia na wzniesieniu i jako Visoczko odnotowana została w 1298 roku. Wysocko jest gniazdem starożytnej rodziny wielkopolskiej Wysockich, herbu Ogończyk. Po kolejnych rodach, które dziedziczyły tę miejscowość na szczególną uwagę zasługuje ród Szembeków, którego przedstawicielami byli m.in. malarz Stanisław Szembek oraz działacz społeczny i narodowościowy Bogdan Szembek. Wysocko Wielkie posiadało parafię ewangelicką i szkoły obu wyznań. Oprócz kościoła w Wysocku w 1782 roku znajdowała się jeszcze w tej parafii kaplica prywatna we dworze we wsi Parczew, a w 1684 roku kaplica we wsi Wtórek. Pierwszą pisaną wzmiankę o istnieniu parafii w Wysocku Wielkim datuje się na 1298 rok, można jednak przypuszczać, że parafia powstała o wiele wcześniej, nawet około 1150 roku. Swoim zasięgiem obejmowała ponad 20 miejscowości, w tym m.in.: Ostrów Wielkopolski, Przygodzice, Janków Przygodzki, Topolę i Gorzyce Wielkie.

Świątynia

Tutejsza świątynia nazywana Matką Kościołów Ostrowskich, położona jest na wzgórzu, na południowy zachód od Ostrowa Wielkopolskiego. Obecny kościół parafialny o późnogotyckiej bryle, powstał w XVI wieku, a restaurowano go i podwyższono około 1684 roku. Zbudowano go na wzgórzu, które według podań było miejscem kultów pogańskich. Można sądzić, że pierwotna świątynia była drewniana, podobnie jak inne kościoły w tamtych czasach. Kościół jest orientowany, murowany z cegły w układzie polskim. Ma jedną nawę oraz prosto zamknięte niższe i węższe prezbiterium. Od zachodu i południa przy nawie znajdują się kruchty. W murach można dostrzec fragmenty kamienia ciosanego. Ostatecznej przeróbki świątyni dokonał przed 1684 rokiem ówczesny proboszcz, ks. Jan Strzębosz. We wnętrzu świątyni rzuca się w oczy wspaniały ołtarz główny z bramkami, z końca XVIII wieku, z krucyfiksem z XVII wieku i rzeźbami Matki Boskiej i św. Jana. W ołtarzu na pierwszy plan wybija się wspaniały, dużych rozmiarów krzyż gotycki z ukrzyżowanym Chrystusem. Pod krzyżem stoi Matka Boska, a klęczy św. Jan Apostoł. Na drewnianych murkach, poszerzających ołtarz, stoją postacie z dalszego planu Golgoty, Józefa z Arymatei i Marii Kleofasowej. Zwieńczenie ołtarza stanowi obraz przedstawiający św. Mikołaja, biskupa z Mirry oraz dwie siedemnastowieczne rzeźby aniołów. Obecnie w kościele znajdują się dwa boczne, późnobarokowe ołtarze z końca XVIII wieku. Cennym zabytkiem jest również rokokowa ambona z końca XVIII wieku, wykonana z jednego pnia dębu i tego samego rodzaju fronton do późnobarokowej chrzcielnicy. W prezbiterium kościoła znajdują się obrazy namalowane przez wspomnianego wcześniej hrabiego Stanisława Szembeka.

Dzieje dawnych instrumentów

Można sądzić, że tak renomowany kościół na terenie ogromnej parafii mógł dysponować instrumentem muzycznym już w XVI wieku. Z braku odnośnych źródeł archiwalnych przychodzi nam jedynie stwierdzić, że podczas lustracji świątyni dokonanej w 1684 roku odnotowano nieznanej wielkości dobre organy. Kolejne wizytacje z 1742 i 1764 roku wskazują na dobrze brzmiący instrument organowy. Z innych źródeł wiadomo, że przed lub w 1889 roku miejscowe organy spłonęły po uderzeniu pioruna.

Obecny instrument

Prospekt powstał wraz z instrumentem w 1890 roku, jest on trójwieżyczkowy, ze środkową wieżyczką wyższą, a bocznymi bliźniaczymi i z wąskimi, prostokątnymi segmentami między nimi. Wieżyczki są jednakowej budowy, z łukowatymi ryzalitami wspartymi na konsolkach, z prostymi pilastrami i z opatrzonymi diademami gzymsami rozszerzonymi u góry. Kotary dolne są jednakowe, o powtarzalnym schemacie, podobnie jak snycerka kotar górnych. Uszaki nawiązują stylem do wczesnego baroku. Prospekt liczy 29 cynowych piszczałek w pięciu polach. Szafa organowa malowana jest na kolor kremowy i biały oraz pozłacana. Instrument wykonany został w 1890 roku przez Johanna Spiegla z Rychtala. Dzięki danym z artykułu L. Czacharowskiego wiadomo było o kosztorysie na 1883 marek, sporządzonym przez Spiegla w 1889 roku oraz o odebraniu dzieła 13 sierpnia następnego roku. Dopiero kompleksowe rozebranie organów, w związku z pracami przy ich kapitalnym remoncie, potwierdziło ustalenia źródłowe, bowiem na jednej z piszczałek znaleziono wyrytą inskrypcję: Reichthal d 16. Juni 1890. Przedostatni, a możliwe jedyny przeprowadzony remont rozpoczął się w czerwcu 1985 roku. Jego koszt opiewał na 650 000 zł. Jak stwierdzono, same tylko piszczałki miały kosztować 380 tysięcy, a remont około 230 tysięcy. Większości wymaganych prac remontowych wówczas nie podjęto. To, co zostało wykonane, jak malowanie piszczałek farbą olejną, bądź wstawianie starych piszczałek wykonanych z niewłaściwego materiału i o niewłaściwej menzurze (pochodzących z innego instrumentu), w opinii fachowców zostało uznane, jako niedopuszczalne. Prace zostały wykonane nieprawidłowo, a odbiór instrumentu nigdy nie nastąpił. Zakład organmistrzowski Chrobak & Synowie z Wrocławia rozpoczął remont organów w październiku 2006 roku. Stół gry wbudowany jest w lewy bok szafy organowej. Ma on jedną klawiaturę ręczną i klawiaturę nożną. Klawisze diatoniczne pokryte są białym tworzywem. Powyżej manuału znajdują się wyciągi rejestrowe w liczbie dwunastu, z wypisanymi czarnymi nazwami głosów, na miśnieńskiej porcelanie. Podczas remontu klawiatur wymieniono ich okładziny i nakładki. Zamontowano w instrumencie dwie wiatrownice klapowe dla sekcji manuału i pedału. Traktura jest mechaniczna, zarówno dla klawiatur, jak i rejestrów. Układ powietrzny zasila jednofałdowy miech magazynowy o dwóch czerpakach ręcznych, który podłączony jest do dmuchawy elektrycznej. Zespół brzmieniowy obejmuje 12 głosów: 10 w manuale i dwa w pedale.